Een stralende toekomst!

Dat moet wat zijn geweest, toen in 1783 de Pyroscaphe opgeleverd werd. Het was (volgens Wikipedia) het eerste schip met een stoommachine, gestookt op kolen en uitgerust met schepraderen. Maar de trend was gezet: in rap tempo volgde de ene ontwikkeling na de andere, totdat het majestueuze zeilschip geheel verdrongen was door stoomschepen. Niet de torenhoge masten van de zeilschepen was het eerste dat je zag van een schip; nu was het een zwarte rookkolom aan de horizon.

   De complete scheepvaart onderging een metamorfose: niet alleen de schepen werden al maar groter, ook de functies aan boord werden vaak totaal anders. De zeilmaker verdween en de stoker deed zijn intrede.

   Toen de stoommachine werd vervangen door diesels, veranderden de zwarte kolendampen in gele/blauwe/zwarte uitlaatgassen die zonder mankeren de atmosfeer werden ingeblazen. Dat moest anders; deze gassen bleken toch niet zo onschuldig als aangenomen en de atmosfeer waarin deze gassen werden geloosd bleek slechts een heel dun schilletje rondom de aarde te zijn en niet oneindig groot.

   Naarstig ging men op zoek naar schonere oplossingen. De Flettner-rotor, sky-sails en windvleugels aan boord van schepen bespaarden slechts brandstof. Er moesten brandstoffen komen die én schoon zijn, én in grote hoeveelheden verkrijgbaar in veel havens, én niet teveel ruimte innemen, én relatief ongevaarlijk zijn om aan boord voor langere tijd op te slaan. Maar het belangrijkste, het moest zo goedkoop mogelijk. Dus kwamen er scheepsmotoren gestookt op ammoniak, biodiesel, waterstof en methanol, met wisselend succes. Kleinere schepen varen tegenwoordig elektrisch.

   In al dit vernieuwingsgeweld bleef één sector schijnbaar buiten schot: kernenergie.

De lobbyisten van deze sector schrokken zich wild toen ze hoorden van al die schone brandstoffen die in snel tempo werden ontwikkeld. ‘Hé, hé, en wij dan? We hebben óók nog veilige, schone, goedkope, onafhankelijke, overal verkrijgbare en makkelijk inzetbare alternatieven! Onze kernstaafjes!’

De Waddenschilder

Omdat ik iemand ben van de oude stempel lees ik nog steeds ouderwets de krant. En ja, ik kijk zelfs televisie en luister radio! Natuurlijk doorspit ik zo nu en dan het internet, maar mijn ideeën over hoe goed (of slecht) het in de wereld gaat, komen toch voor een groot deel van die goeie ouwe MSM.

   In een van die door sommige verfoeide papieren kranten stond laatst een uitgebreid artikel over de Waddenzee. Of eigenlijk meer over een heel bijzondere man die daar vaak te vinden is. Geurt Busser vaart daar al decennia op zijn varend atelier; hij is namelijk kunstschilder.

   Een varend atelier is een scheepstype waar ik nog niet eerder van gehoord had. Het varende atelier lijkt nog het meest op een omgebouwd garnalenkottertje (en dat is het ook). Het heeft een vooronder met daarin een klein kombuisje en een potkacheltje. Er zijn zowel in het vooronder als in het achterschip een aantal kooien. Een minuscuul toilet completeert de accommodatie.

   In het stuurhuis bevindt zich behalve wat navigatieapparatuur veel schildersspullen. Op het console liggen een aantal grote en minder grote kwasten die niet voor scheepsonderhoud zijn bedoeld; wel om aquarellen te vervaardigen.  Aan het onderdeks in het stuurhuis rusten aquarelblokken in rekken. Klaar voor gebruik. Normaal vervaardigt de schilder veel van zijn werken terwijl zijn varend atelier is drooggevallen op het wad.

   We steken van wal en varen naar een rustige ankerplaats waar het anker erin gaat bij gebrek aan eb en vloed; droogvallen kan niet meer op het Lauwersmeer. Busser is genoeg zeeman om ook nog de ankerbal te hijsen.

   Intussen is de kunstenaar/kapitein druk in de weer een aantal schragen buitenboord aan de reling te hangen: zijn schildertafel. Niet lang daarna wordt het eerste werk van vandaag gemaakt. Met zekere streken, die jarenlange ervaring verraadt, wordt de oever vastgelegd.

Zeemanshuizen

Doordat zeelieden vaak lang van huis zijn (en soms erg lange reizen maken) is er elke keer wanneer een haven aangedaan wordt weer de vraag: kunnen we effe de wal op? Hoewel een varend bestaan erg afwisselend is, wil je als zeeman ook wel eens andere mensen zien.

   Iedere dag weer steeds hetzelfde deuntje fluitende kok, de machinist die na drie weken aan boord opnieuw aan zijn repertoire grappen begint en die kapitein met zijn ochtendhumeur.

Eeuwen geleden bestond bij zeelieden de behoefte al de wal op te willen. In een interessant boek (‘De wonderbaarlijke reis van Schouten en Le Maire’ ontdekker van de zuidelijke doorvaart onder Zuid-Amerika door) kwam ik een leuk voorbeeld tegen opgetekend in het journaal van Le Maire. (Toen werden kennelijk ook de stapverhalen officieel gedocumenteerd…)

   Hier verhaalt hij hoe, nadat hij vis had gevangen deze aanbood aan de plaatselijke koning van een pas ontdekt eiland. Ze ‘vonden de Coninck gheaccompaigneert van eenighe jonghe Dochters, die naeckt voor hen dansteden… Het was ‘een lust om te sien’.

Dat was nog eens wat anders dan wekenlang alleen maar water om je heen! Je moest dan wel het juiste eiland ontdekken, want er was ook kans dat hordes inheemsen met kano’s op je af kwamen, met minder goede bedoelingen. Er wordt in het journaal dan ook regelmatig geschreven over ‘schermutselinge tegen de Wilden’.

   Dat was vroeger; de eilanden zijn ontdekt, de schepen varen efficiënt en de marine beschermd de scheepvaart.

Daarmee is het passagieren van de zeelui ook gestroomlijnd; in veel havensteden vind je de zogenaamde zeemanshuizen. In Oostvoorne kunnen uitgebluste bemanningen het zeemanshuis The Bridge bezoeken. En hoewel er daar wellicht geen ‘jonghe Dochters sijn die naeckt dansen’ kun je er een goed glas bier krijgen, het thuisfront op de hoogte brengen, spelletjes doen en gewoon, even zonder die altijd aanwezige drukte aan boord, genieten van een andere omgeving.

Een eigen jacht

Nu (heel) langzaam het weer iets verbeterd, de dagen langer worden en we niet elke dag weggespoeld worden door tropisch aandoende hoosbuien, begint het bij sommigen weer te kriebelen. In ons land is water nooit ver weg: plassen, vaarten, meren, sloten en grachten, daar hebben we veel van in Nederland. En wanneer de zon weer schijnt, de wind matig, willen  veel mensen  er weer op uit. Eropuit in een bootje, bijvoorbeeld. Het water op.

   ‘Want vanaf het water zie je alles op een héél andere manier!’ vertelde een vage bekende mij eens op een toon die deed denken aan een verlichte bekeerling. Hij was niet op de hoogte van mijn varende verleden. Desondanks informeerde ik of hij er ervaring mee had, met die andere manier van ‘alles bekijken’. Dat had hij en hij begon een monoloog over ‘zijn jacht’ (wat later een visbootje bleek), zijn ‘reizen op het water’ (wat bij navraag een tochtje of twee, drie vorig jaar zomer op een boerensloot was) en ‘dat je wél goed voorbereidt moest zijn wanneer je met een jacht ‘eropuit ging’. Die voorbereidingen betroffen één of twee kratten bier, chips en o ja, een (kapiteins)pet tegen de zon.

   De verhalen buitelden over elkaar heen, varen en zuipen met vrienden, daar kwam het eigenlijk op neer. En terwijl hij als een zendeling oreerde, nam ik in gedachten mijn talloze tochtjes op sloten en kanalen in Nederland door. Niet met een jacht maar in roeibootjes, kajaks en een zeilbootje (een persoonlijk door mij en mijn broertje omgebouwde roeiboot zonder kiel, waardoor we meestal dwarsuit over de ringvaart van de Haarlemmermeer werden geblazen, zonder dat het roer enige invloed op de richting had. Wisten wij veel…).

   Toch vind ik het leuk als mensen zich op het water willen verplaatsen. Tenzij dat geschiedt met waterscooters of speedboten die zo heklastig zijn door de belachelijk grote en zware buitenboordmotor, dat je niet over de boeg heen kan kijken voordat je ook maar een meter gevaren hebt. Maar gezellig met een visbootje, sloep of iets groter een dagje varen? Ik raad het iedereen aan.

   Belangstellend vroeg ik aan mijn vage varenskennis of hij ook een winterstalling had voor zijn ‘jacht’. Nadat ik uitgelegd had dat een winterstalling voor boten iets anders is dan een fietsenstalling bij het treinstation, antwoordde hij:

   ‘Bwah, niet nodig, mijn jachtje ligt met een touw vast aan de kade van de gracht.’