Gangwaynet

Groot nieuws, begin december! De IMO (International Maritime Organization) heeft nieuwe regelgeving gemaakt voor het gangwaynet. Dit zijn netten aan de gangway die een persoon beschermt in het water te vallen, tussen wal en schip of erger, op een betonnen kade te pletter slaan. Hoe ging het veilig aan en van boord gaan ook alweer in mijn tijd?

   Het schip meerde aan, de gangway werd naar buiten gedraaid en op de kade neergelaten. Scepters erin of omhoog geklapt, gangwaynet eronder. Als kapitein was ik altijd zeer strikt in het aanbrengen van het gangwaynet. Bij mij aan boord overspande het net de ruimte tussen gangway en scheepshuid. Ook als de gangway onder een hoek, of zelfs haaks op de kade stond, werd het geheel uitgestrekt opgehangen. Ik wilde dit omdat ik eens een akkefietje meemaakte in een tijd dat veiligheidsnetjes nog geen prioriteit waren voor de IMO (en Port State Control nog moest worden uitgevonden). 

   Ik was eerste stuurman en ook toen al met veiligheid bezig. Bij aankomst te Goole tuigden we het gangwaynet dan ook op de hierboven beschreven manier op. Aan het eind van de vorige eeuw had men de goede gewoonte ’s avonds niet te werken. Er was nog geen havenpoort bemand door norse medewerkers van een beveiligingsbedrijf. De kroegen, waar het allemaal gebeurde, op loopafstand en de kades vrij toegankelijk voor iedereen.

   Zo kon het gebeuren dat ik in de salon van de kapitein de werkzaamheden van de andere dag besprak, toen er een hevig kabaal losbarstte van beneden, het machinistendek. Ik ging poolshoogte nemen en kwam tot de conclusie dat er een aantal bezoeksters aan boord waren die tot ver over hun merk afgeladen waren. Met drank, wel te verstaan.

   Op last van de kapitein, die ook was komen kijken, begeleidden we de in kennelijke staat verkerende dames naar buiten en verzochten hen vriendelijk maar beslist het schip te verlaten. Zogezegd, zo gedaan, maar toen ik de trap opliep terug naar de salon hoorde ik een schreeuw. Eén van de vrouwen was van de gangway gevallen en lag te spartelen in het net, als een gevangen vis. Had dat net niet tussen wal en schip gehangen dan had het zo maar heel anders af kunnen lopen.

S.s. Rotterdam

Het is een prachtige ochtend, varend in Caribische zee benoorden Grand Bahama. Het is midden jaren 90. De zon is al warm al staat er een verkoelend briesje. Ik schenk een kop koffie in en plof neer in de stoel op de brug. De eerste stuurman staat met een verrekijker te turen naar iets over bakboord van ons.

   ‘Dat is de… mmm, weet het bijna zeker… maar wat doet ie nou…? Mompelt hij ietwat onsamenhangend. Ik vraag wat hem zo boeit.

   ‘Dat schip daar, over bakboord, ik denk dat het een schip van de HAL is. Zojuist lag het nog ten anker maar nu lijkt het te gaan bewegen…’

Ik pak een verrekijker en… hé, dat is leuk, het is inderdaad een schip van de Holland Amerika Lijn en wel de Rotterdam! Die had ik nog niet eerder op zee gezien maar ik herken direct de slanke rookkanalen en de vorm van de romp, mét zeeg! Majestueus gaat het schip rond en komt dan uit de baai waar ze kennelijk de nacht heeft doorgebracht, naar open water. Haar snelheid neemt gestaag toe zie ik, maar ook dat wanneer ze zo doorgaat er een dichtbij-situatie gaat ontstaan.

   ‘Laat mij maar stuur, ik roep haar wel op.’ Ik grijp de VHF.

   ‘Rotterdam, Rotterdam, hier de Achtergracht, over.’

Bijna direct komt het antwoord. Een beetje geschrokken stem aan de andere kant, lijkt het.

   ‘Achtergracht, de Rotterdam hier…!’

   ‘Goedemorgen Rotterdam. Ik heb hier een CPA (kortste naderingsafstand) van nul. Is het een idee om uit te wijken voor ons? U komt bakboord in…?’ Het antwoord verbaast me enigszins en komt zeker niet voor in de leerboeken op zeevaartscholen.

   ‘Ook goedemorgen Achtergracht…eh als het mogelijk is…eh de passagiers zitten nét allemaal aan het ontbijt en wanneer wij koers zouden veranderen gaat het schip wat slingeren, misschien dat de passagiers dan…’ zijn stem sterft weg maar de boodschap is duidelijk.

   ‘Okee, Rotterdam, ik ga naar bakboord dan kunt u koers en vaart houden.’ Tenslotte is het een prachtige ochtend en ik ben in een goed humeur.

Het is een winderige middag en ik sta in de machinekamer van de Rotterdam. Het is hier stil: het s.s. Rotterdam vaart niet meer, het ligt afgemeerd aan de Maashavenkade en doet dienst als hotel. Omdat ik altijd al eens een bezoek wilde brengen aan mijn leeftijdgenoot (de Rotterdam is in hetzelfde jaar te water gelaten als ik werd geboren), heb ik een hut voor één nacht geboekt.

Zonne-energie

Sinds jaar en dag heb ik zonnepanelen op het dak. De eerste, ik meen vier stuks, plaatste ik zo’n 30 jaar geleden en ze verhuisden mee naar mijn nieuwe woning. De buren keken vreemd op en mompelde iets van ‘nieuwerwetse onzin…’ en reden weg in hun lawaaierige, rokende dieselauto. Dat was 30 jaar geleden; tegenwoordig hebben nagenoeg alle huizen zonnepanelen. Gewoon omdat het een makkelijke en schone manier van energie opwekken is.

   Je zou verwachten dat zelfstandig ondernemers, die elke Euro moeten omdraaien om levensvatbaar te blijven, toch ook het voordeel van goedkope (en op den duur gratis) energie zouden zien. Mensen met een eigen bedrijf zoals boeren, tuinders en scheepseigenaren, bijvoorbeeld. Goedkope, duurzame energie, wie wil dat niet. Nou, boeren en tuinders waren daar wel voor te porren. Op menig staldak of bedrijfsruimte liggen glimmende vlaktes van aaneengesloten zonnepanelen.

   En scheepseigenaren? Wilden die geen goedkopere energie? Ja, natuurlijk, als het even kan gratis, daar zijn reders wel gevoelig voor. Maar ja, waar láát je die zonnepanelen op een schip? Op de accommodatie? Sinds de bemanningen in aantal sterk verminderd zijn, is er niet veel accommodatie over geschikt voor het plaatsen van een paar panelen. Op de luiken dan maar, net als sommige binnenvaartschepen al doen…

   Maar luiken zijn op veel zeeschepen potentiële plekken voor lading. Het zou zeer lastig zijn om een schip, dat regelmatig deklast vervoerd, uit te rusten met luiken voorzien van zonnepanelen.

Maar wat schetste mijn verbazing toen ik een foto zag van een (zee)schip vol met panelen, gewoon op de luiken! Op de een foto demonstreren vier man hoe de zogenaamde flatracks met zonnepanelen van de luiken gehaald kunnen worden wanneer er een deklast geboekt is. Wel met liefst vier man! Hoewel het idee van zonnepanelen op luiken prima is, was mijn eerste gedachte: hoeveel bemanningsleden tref je nog aan op een moderne coaster? Vijf? Misschien zes? Moet de kapitein en Wtk (áls die nog aan boord is) meesjouwen met de flatracks, bijvoorbeeld ’s morgens vroeg om het schip stipt om zeven uur laadklaar te hebben voor de deklast? Of gaan de stuwadoors dit werk doen? De bemanning, niet helemaal onbegrijpelijk, ‘zien vooral meer werk’ in dit systeem.

Het blijft een beetje behelpen maar wat dan?

Oplichterij

Onlangs stond deze krant bol van toekomstgerichte innovaties voor de scheepvaart. Een dúurzame toekomst. Tal van bedrijven etaleerden in de bijlage hun nieuwe, schone ideeën op het gebied van brandstoffen, verbeterde vorm van het onderwaterschip en andere duurzame vernieuwingen. De hele krant stond in het teken van positieve veranderingen in de scheepvaart.

   Dat geeft hoop voor veel mensen, dacht ik toen. Het duurde even, maar het gaat nu toch echt gebeuren, die groene scheepvaart! Binnenkort zou zelfs de IMO, de Internationale Maritieme Organisatie, die normaal gesproken net zo snel reageert op vernieuwingen als een slak met Alzheimer, gaan stemmen over het Net-Zero Framework, regelgeving voor een nog schonere scheepvaart. Deze regelgeving was al goedgekeurd in april 2025 en zou naar verwachting in 2027 van kracht worden. Dacht ik.

   Helaas had de IMO niet gerekend op de inauguratie van een klimaat-ontkennende, narcistische en zeer koers-onvaste baas van een niet eens zo groot maritiem land. Want hoeveel koopvaardijschepen voeren eigenlijk de Amerikaanse vlag? Dat blijken er ca. 188 te zijn, met een BRT groter dan 1000 ton. (Onder Nederlandse vlag staan 1146 schepen geregistreerd…) En hoeveel Amerikaanse zeelui zouden er nog varen? Ik vrees, wanneer je marine niet meetelt, dit er bedroevend weinig zullen zijn.

   Dat weerhoudt de president er niet van een grote muil op te zetten met als gevolg: ‘IMO zwicht voorlopig voor druk van Trump.’ Amerika (lees: Trump) is ‘fel tegen de nieuwe milieuwetgeving en zette grote druk op landen om tegen te stemmen, terwijl er al een meerderheid was behaald.’

   Natuurlijk wordt Trumps beproefde wapen weer eens ingezet. Nee, er wordt geen vliegdekschip richting landen die vóór zijn gedirigeerd, wel wordt gedreigd met torenhoge sancties in de vorm van boetes, visbeperkingen en extra havenkosten. Het zegt wat over de botte manier van ‘regeren’ van Trump. En Trump zou Trump niet zijn als hij zich niet uit zou laten in de krachtigste termen die hij kan bedenken om zijn besluit toe te lichten.

   Het IMO Net-Zero Framework, met de ambitie de uitstoot van zeeschepen tot nul te reduceren (in 2025) noemt hij botweg ‘oplichterij’, ‘groene nepbelasting’ en ‘mondiale koolstofbelasting’.  

Maar wie kan er nu tegen zijn dat schepen minder vervuilen? Alleen een autocraat die ontkent dat er überhaupt schade aan het milieu (en klimaat) wordt toegebracht.

   Ook onze eigen redersvereniging is zwaar teleurgesteld dat de stemming om de nieuwe aanpassing er doorheen te loodsen vertraging oploopt. Ik heb regelmatig kritiek op deze vereniging; nu sta ik vierkant achter hen.

Nieuwe modetrends

‘Kom, laat ik mezelf eens een beetje verwennen,’ had C.J.B. Verpatsen, CEO van een groot vastgoedimperium gedacht en was afgereisd naar de jaarlijkse Genua Boatshow.

   ‘Even een jachtje kopen,’ en daar gaat hij, langs de kades waar tientallen peperdure jachten liggen te pronken. Maar dat valt nog niet mee: er liggen zoveel luxe vaartuigen…

Gelukkig lopen er veel mensen die er verstand van hebben. Vaak representeren ze de bouwer of ontwerper van de jachten en bieden als geoliede machines hun koopwaar aan.

   Er staat een interessant verslag over deze bootshow in de krant die mijn fantasie prikkelt. 

Neem bijvoorbeeld dit: de jachten zijn erg onderhevig aan modetrends! Wanneer je met een poederpruik, kastoor, kniebroek of een wambuis ergens op straat loopt, maak je toch een ietwat ongebruikelijke indruk; het modebeeld is intussen wel wat veranderd. Maar wanneer je met een jacht, uitgerust met ouderwets gouden kranen in je badkamer, komt aanvaren zal toch niemand zeggen: ‘Wat doe jij nou? Dat kan écht niet meer hoor, die gouden kranen…!’

   Maar het blijkt anders. ‘De moderne miljonair wil kwaliteit, maar geen opvallend goud, marmer of blingbling,’ beweert een dame die er verstand van heeft. En daar hebben de miljonairs het maar mee te doen.

   ‘Ik wil graag een schip met een marmeren vloer en gouden kranen in mijn badkamer,’ zegt meneer Verpatsen op de bootshow.

De dame met verstand van modetrends op dure jachten verschiet van kleur: ‘Dat kan écht niet meer, meneer! Dat is zó 2010! Die worden niet meer gemaakt. Maar kijk eens in de badkamer van dit jacht. Hoogwaardig en extra dikke PVC-kranen. En de vloer is samengesteld uit minimaal 100-jaar oude eikenbomen, het hout op kleur gesorteerd! Licht beige…’

   Zou het op deze manier gaan? Hoe weten de scheepsinterieur-experts hoe de toekomstige miljonair zijn boot wil hebben ingericht? Hoe weten ze dat een jacht uitgerust moet zijn met een wc, die doormiddel van een touchscreen kan worden doorgespoeld?

Of het haakje waar je handdoek aan gehangen moet worden. Daar wordt ook zorgvuldig over nagedacht want ‘je mag niet gewond raken wanneer je ertegen stoot als het schip te veel rolt…’ Alsof miljonairs eerst wachten op een flinke storm en dan zeggen: ‘kom op, eens kijken wat mijn jacht kan!’ In mijn herinnering liggen die jachten voornamelijk mooi te wezen in de haven.